مهدوی, معصومه, فرزانه, سید بابک, قاسمی حاجی آبادی, لیلا. (1398). دگردیسی اسطورهها در سرودههای بدر شاکر السیّاب. ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی, 15(55), 195-226.
معصومه مهدوی; سید بابک فرزانه; لیلا قاسمی حاجی آبادی. "دگردیسی اسطورهها در سرودههای بدر شاکر السیّاب". ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی, 15, 55, 1398, 195-226.
مهدوی, معصومه, فرزانه, سید بابک, قاسمی حاجی آبادی, لیلا. (1398). 'دگردیسی اسطورهها در سرودههای بدر شاکر السیّاب', ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی, 15(55), pp. 195-226.
مهدوی, معصومه, فرزانه, سید بابک, قاسمی حاجی آبادی, لیلا. دگردیسی اسطورهها در سرودههای بدر شاکر السیّاب. ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی, 1398; 15(55): 195-226.
1دانشجوی زبان و ادبیات عرب دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات
2استاد زبان و ادبیات عرب دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات
3استادیار زبان و ادبیات عرب دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار
چکیده
باززایی، بازآفرینی و دگردیسی اسطوره، از شیوههای استفادۀ شاعران معاصر از اسطوره است؛ بدین معنا که شاعران، متناسب با مقتضیات زمانه و مضامین مد نظر خویش، به تغییر در جزء یا اجزایی از یک اسطوره و دخل و تصرّف در آن میپردازند. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، ضمن نشان دادن اسطورههای دگردیسی شده و شیوههای این دگردیسی در اشعار سیّاب، به بررسی زمینهها و اهدافی میپردازد که موجب دگرگونی اسطورهها در سرودههای این شاعر شدهاند. با توجّه به پیشگامی سیّاب در شعر آزاد عرب و بهرهگیری فراوان او از اسطورهها، این بررسی میتواند علاوه بر نمایاندن جنبههای جدیدی از رویکرد شاعری سیّاب، بخش مهمّی از شیوهها و دلایل دگردیسی اسطورهها را در شعر معاصر عرب نشان دهد. نتایج این پژوهش دخل و تصرّف سیّاب در اسطورهها، انواع گوناگون اسطورهها، اعمّ از ملّی، یونانی و دینی بودن آنها را نشان میدهد؛ همچنین افزودن عناصری به اصل اسطوره، تغییر ماهیّت و کارکرد شخصیّتهای اسطورهای و نیز تغییر در اجزای مختلف اسطوره بهویژه در پایانبندی آن، از عمدهترین شیوههای دگردیسی اسطورهها در سرودههای سیّاب است. انطباق هرچه بیشتر اسطورهها با وضعیّت عصر حاضر، اندیشهها و اغراض شاعر و نیازهای سیاسی ـ اجتماعی را نیز باید از مهمترین اهداف سیّاب در دگردیسی اسطورهها دانست.
رجایی، نجمه. 1381. اسطورههای رهایی (تحلیل روانشناسانة اسطوره در شعر عربی معاصر). مشهد: دانشگاه فردوسی.
رزوق، أسعد. 1959. الاسطورةفی الشعر المعاصر. بیروت: دار الحمراء.
زیدان، جرجی. 1379. تاریخ تمدّن اسلام. ترجمۀ علی جواهرکلام. تهران: امیرکبیر.
سلیمی، علی و پیمان صالحی. 1390. «بررسی تطبیقی اسطورۀ سندباد در شعر بدر شاکر السیّاب و خلیل حاوی»، مجلّۀ زبان و ادبیّات عربی (مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد). س3. ش 4. صص 93-77.
السیّاب، بدر شاکر. 2005. دیوان، ج2. بیروت: دار العودة.
شفیعی کدکنی، محمّدرضا. 1380. شعر معاصر عرب. تهران: سخن.
شوالیه، ژان و آلن گِربران. 1382. فرهنگ نمادها. تحقیق و ترجمة سودابه فضایلی. ج3. تهران: جیحون.
ـــــــــــــــــــــــ . 1384. فرهنگ نمادها. تحقیق و ترجمة سودابه فضایلی. ج 1. تهران: جیحون.
صفایی، علی و علیرضا قاسمی. 1394. «تحلیل تطبیقی شعر مرد مصلوب احمد شاملو و المسیح بعد الصلب بدر شاکر السیّاب»، پژوهشهای ادبیّات تطبیقی. س3. ش2. صص 98-71.
الضاوی، احمد عرفات. 1384. کارکرد سنّت در شعر معاصر عرب. ترجمۀ سیّدحسین سیّدی. مشهد: دانشگاه فردوسی.
طسوجی، عبداللطیف. 1395. هزار و یک شب. ج 3. تهران: آتیسا.
عبّاس، إحسان. 1978. اتجاهات الشعر العربی المعاصر. الکویت: المجلس الوطنی للثقافه و الفنون و الآداب.
عرب، عبّاس. 1383. ادونیس در عرصۀ شعر و نقد معاصر عرب. مشهد: دانشگاه فردوسی.
علی التوتر، عبدالرضا. 1985. القناع فی الشعر العربی المعاصر. بغداد: مرحلها الرواد.
الفاخوری، حنّا. 1986. الجامع فی تاریخ الادب العربی. بیروت: دار الجیل.
فرزانه، سیّد بابک و علی علیمحمّدی. 1391. «اسطوره در شعر أدونیس و شاملو». فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. س8. ش29. صص 40-19.
گریمال، پیر. 1378. فرهنگ اساطیر یونان و رم. ترجمۀ احمد بهمنش. ج2. تهران: امیرکبیر.
المقالح، عبدالعزیز. 1983. المجموعۀ الکاملۀ. بیروت: دار العودۀ.
همیلتون، ادیت. 1376. سیری در اساطیر یونان و رم. ترجمۀ عبدالحسین شریفیان. تهران: اساطیر.
English sources
Homer. (1996). The Odyssey. Tr. by Robert Fagles. New York: Penguin Books.
Al-Ma’ānī, Raghad Adnān Suleiman. (2012). “T.S. Eliot’s influence and Badr Šākir Al-Sayyāb’s Individual Talent in A City Without Rain”, International Journal of Arts and Commerce. Vol. 1, No. 2. Pp. 78-89.
Neimneh. Šādī and Zainab Al-Qaisi. (2015). “The Poetry of B.S. Al-Sayyāb: Myth and the Influence of T.S. Eliot”, International Review of Social Sciences and Humanities. Vol. 9. No. 1. Pp. 178-192.