1استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان
2عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان
چکیده
برپایه نظریه تکاسطورة جوزف کمپبل، قهرمان به دنبال دعوتی آیینی، از جامعة خویش جدا می‌شود و با بهره‌گیری از آموزه‌ها، پای در راه سفر می‌نهد. در سرزمینی ناآشنا تحت تعلیم نیروهایی آیینی قرار می‌گیرد، آیین تشرف را می‌آموزد، و برای اصلاح به سوی جامعة خویش بازمی‌گردد. این سفر با نمادها و نشانه‌هایی در قالب کهنالگوها نمودار می‌شود و مصداقی از برخورد خودآگاه و ناخودآگاه در نظریة یونگ است. هدف این پژوهش تحلیل داستان شیخ صنعان با بهکارگیری این نظریه و نمادهای مورد نظر یونگ و نظریه تکاسطوره کمپبل به روش توصیفی است. شیخ صنعان که نماد خودآگاه است، به ندای شبانة پیک ناخودآگاه، از سرزمین و مردم خویش جدا می‌شود و در غرب که نمادی از سرزمین ناشناختة ناخودآگاه است، تحت تعلیم آنیمای وجود قرار می‌گیرد تا شایستة آشتی با ناخودآگاه روان گردد. دختر که نمادی از آنیمای شیخ است، عشق و ظرایف آن را به او می‌آموزد و شیخ علم و ایمان را که رهتوشه عالم خودآگاه بهحساب می‌آید، به دختر وامی‌گذارد. در این سفر، چهارصد مرید نیز که از عناصر خودآگاه هستند، تسلیم ارادة ناخودآگاه می‌شوند. بازگشت شیخ از سفر روم به مکه منطبق است با مرحله فردیت، کمال، و بازگشت قهرمان در نظریه کمپبل.
الیاده، میرچا. 1392. آیین‌ها و نمادهای تشرّف. ترجمة مانی صالحی علامه. تهران: نیلوفر.
امامی، نصرالله و همکاران. 1394. «بررسی و تحلیل منظومة مانلی نیما یوشیج براساس الگوی سفر قهرمان جوزف کمپبل».فصلنامة شعر پژوهی (بوستان ادب). دورة 7. ش4. صص1-20.
بزرگ بیگدلی، سعید و احسان پورابریشم. 1390. «نقد و تحلیل حکایت شیخ صنعان براساس نظریة فرآیند فردیت فروید». فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختیدانشگاه آزاد اسلامیواحد تهران جنوب.س7. ش 23. صص 9-38.
پورنامداریان، تقی. 1380. در سایه آفتاب. تهران: سخن.
خالقی مطلق، جلال. 1372. گل رنج‌های کهن. تهران: مرکز
زرّین‌کوب، عبدالحسین. 1369. از کوچة رندان. تهران: امیرکبیر.
زعفرانلو، فرزانه. 1390. «ساختار اسطوره‌ای سمک عیار و انطباق آن با نظریة ژوزف کمپبل». پایان‌نامة کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان.
ستّاری، جلال. 1366. رمز و مثل در روانکاوی. تهران: توس.
ــــــــــــ. 1387. پژوهشی در قصة شیخ صنعان و دختر ترسا. چ چهارم. تهران: مرکز.
شریعتی، علی. 1386. گفتگوهایتنهایی؛ بخش دوم. چ یازدهم. تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس. 1374. داستان یک روح. تهران: فردوس.
شوالیه، ژان و آلن گربران. 1388. فرهنگ نمادها. ترجمة سودابة فضایلی. ج2و3. تهران: جیحون.
ـــــــــــــــــــــ. 1385. فرهنگ نمادها. ترجمة سودابة فضایلی. ج4. تهران: جیحون.
ابتدای صفحه