• صفحه اصلی
  • مرور
    • شماره جاری
    • بر اساس شماره‌های نشریه
    • بر اساس نویسندگان
    • بر اساس موضوعات
    • نمایه نویسندگان
    • نمایه کلیدواژه ها
  • اطلاعات نشریه
    • درباره نشریه
    • اهداف و چشم انداز
    • اعضای هیات تحریریه
    • همکاران دفتر نشریه
    • اصول اخلاقی انتشار مقاله
    • بانک ها و نمایه نامه ها
    • پیوندهای مفید
    • پرسش‌های متداول
    • فرایند پذیرش مقالات
    • اخبار و اعلانات
  • راهنمای نویسندگان
  • ارسال مقاله
  • داوران
  • تماس با ما
 
  • ورود به سامانه ▼
    • ورود به سامانه
    • ثبت نام در سامانه
  • English
صفحه اصلی فهرست مقالات مشخصات مقاله
  • ذخیره رکوردها
  • |
  • نسخه قابل چاپ
  • |
  • توصیه به دوستان
  • |
  • ارجاع به این مقاله ارجاع به مقاله
    RIS EndNote BibTeX APA MLA Harvard Vancouver
  • |
  • اشتراک گذاری اشتراک گذاری
    CiteULike Mendeley Facebook Google LinkedIn Twitter
ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی
arrow مقالات آماده انتشار
arrow شماره جاری
شماره‌های پیشین نشریه
دوره دوره 15 (1398)
دوره دوره 14 (1397)
دوره دوره 13 (1396)
شماره شماره 49
شماره شماره 48
شماره شماره 47
شماره شماره 46
دوره دوره 12 (1395)
دوره دوره 11 (1394)
دوره دوره 10 (1393)
دوره دوره 9 (1392)
دوره دوره 8 (1391)
دوره دوره 7 (1390)
دوره دوره 6 (1389)
دوره دوره 5 (1388)
دوره دوره 4 (1387)
دوره دوره 3 (1386)
دوره دوره 2 (1385)
دوره دوره 1 (1384)
رضایی دشت ارژنه, محمود. (1396). بررسی خاستگاه اسطوره‏ای نام در گستره ادبیات حماسی. ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی, 13(46), 63-93.
محمود رضایی دشت ارژنه. "بررسی خاستگاه اسطوره‏ای نام در گستره ادبیات حماسی". ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی, 13, 46, 1396, 63-93.
رضایی دشت ارژنه, محمود. (1396). 'بررسی خاستگاه اسطوره‏ای نام در گستره ادبیات حماسی', ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی, 13(46), pp. 63-93.
رضایی دشت ارژنه, محمود. بررسی خاستگاه اسطوره‏ای نام در گستره ادبیات حماسی. ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی, 1396; 13(46): 63-93.

بررسی خاستگاه اسطوره‏ای نام در گستره ادبیات حماسی

مقاله 3، دوره 13، شماره 46، بهار 1396، صفحه 63-93  XML اصل مقاله (578.47 K)
نوع مقاله: علمی پژوهشی
نویسنده
محمود رضایی دشت ارژنه
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز
چکیده
نام‏پوشی یا افشای نام یکی از بن‏مایه‏های برجسته در ادبیات حماسی است. هدف ما در این جستار بررسی نام از این منظر در شاهنامه فردوسی، منظومه‏های پهلوانی، و طومارهای نقالی است. بدین منظور این آثار با روش کتابخانه‏ای و تحلیل محتوا واکاوی شده‏اند. حاصل آنکه پهلوانان در رویارویی با دشمن چهار شیوه را در پیش می‏گیرند؛ در بیست‏وپنج مورد بی‏محابا و آشکارا نام خود را فاش می‏کنند، در پنج مورد با نامی جعلی با دشمن رویاروی می‏شوند، در یک مورد تنها به لقب یا کنیه خود اشاره می‏کنند، و در نُه مورد از افشای نام و کنیه خود پرهیز می‏کنند. با اینکه این چهار شیوه در ظاهر تناقض‏آمیز می‏نماید، همه خاستگاهی اسطوره‏ای و آیینی دارند و نه تنها نقیض یکدیگر نیستند، بلکه نشان‏دهنده جایگاه خطیر نام در باور پیشینیان هستند؛ در گذشته عده‏ای چنین می‏اندیشیدند که نام بخشی حیاتی از وجود هر فرد است و در صورت فاش شدن آن نزد دشمن، طلسم می‏شوند و دشمن بر آن‏ها چیره می‏شود؛ بنابراین، از افشای نام پرهیز می‏کردند، یا با نامی جعلی با دشمن رویارو می‏شدند؛ گروهی معتقد بودند که اگر نام دشمنان را بر زبان برانند، دشمنان جانی دوباره می‏یابند و به یورش بر آن‏ها برانگیخته می‏شوند و از این‏رو، گاه اگر دشمن نام پهلوان را بر زبان نمی‏آورد، پهلوان خود پیش‏دستی می‏کرد و با فریاد کشیدن نامش، دشمنان را مرعوب می‏کرد؛ وجه سوم اینکه کنیه یا لقب برخلاف نام، جزء حیاتی وجود پهلوان به‏شمار نمی‏آمد و می‏توانستند در مقابل دشمن، با پرهیز از افشای نام، به کنیه یا لقب خود اشاره کنند.
کلیدواژه‌ها
اسطوره؛ شاهنامه؛ طومار نقالی؛ منظومه‏ های پهلوانی؛ نام
مراجع

 

قرآن کریم.

آیدنلو، سجاد. 1390. دفتر خسروان (برگزیده شاهنامه فردوسی). تهران: سخن.

اسدی توسی، ابومنصور علی‌بن احمد. 1319. لغت فرس، به تصحیح و اهتمام عباس اقبال. تهران: چاپخانه مجلس.

اسلامی ندوشن، محمدعلی. 1374. داستان داستان‌ها. تهران: آثار.

بانوگشسپ‌نامه. 1393. تصحیح روح‌انگیزکراچی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

برگ‌نیسی، کاظم. 1388. شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی. تهران: فکر روز.

تاریخ سیستان. 1314. تصحیحمحمدتقی بهار. به همت محمد رمضانی. تهران: مؤسسه خاور.

جوینی، عزیزالله. 1384. داستان رستم و اسفندیار. تهران: دانشگاه تهران.

خالقی مطلق، جلال. 1391. یادداشت‌های شاهنامه. تهران: مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی(مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی).

خلف تبریزی، محمدحسین. 1357. برهان قاطع. به اهتمام محمد معین. تهران: امیرکبیر.

رستگار فسایی، منصور. 1386. حماسه رستم و اسفندیار. تهران: جام.

زریری، مرشد عباس. 1369. داستان رستم و سهراب. به ‌کوشش جلیل دوستخواه. تهران: توس.

زنجانی، محمود. 1372. فرهنگ جامع شاهنامه. تهران: عطایی.

سام‌نامه. 1386. تصحیح میترا مهرآبادی. تهران: دنیای کتاب.

شعار، جعفر و حسن انوری. 1384. رزم‌نامه رستم و اسفندیار. تهران: قطره.

شوالیه، ژان و آلن گربران. 1387. فرهنگ نمادها. ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی. ج5. تهران: جیحون.

فردوسی، ابوالقاسم.1389. شاهنامه. به کوشش جلال خالقی مطلق. چ سوم. تهران: مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی(مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی).

فروید، زیگموند. 1369. توتم و تابو. ترجمة محمدعلی خنجی. تهران: طهوری.

فریزر، جیمز جرج. 1384. شاخه زرّین. ترجمة کاظم فیروزمند. تهران: آگاه.

کزّازی، میرجلال الدین. 1387. خشم در چشم. تبریز: آیدین.

ــــــــــــــــــــ. 1385. نامه باستان (نه جلد). چ دوم. تهران: سمت.

کک کوهزاد. 1382. به‌ کوشش سیدمحمد دبیرسیاقی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

کوسج، شمس‌الدین محمد. 1382. برزونامه. مقدمه، تحقیق، و تصحیح اکبر نحوی. تهران: میراث مکتوب.

مادح، قاسم. 1380. جهانگیرنامه. به‌ کوشش ضیاء‌الدین سجّادی. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی.

مینوی، مجتبی. 1369. داستان رستم و سهراب. به‌ کوشش مهدی قریب و مهدی مداینی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

ناصرخسرو قبادیانی. 1363. جامع‌الحکمتین. ‌تصحیح محمد معین و هانری کربن. تهران: طهوری.

نظری، جلیل و افضل مقیمی. 1384. داستان‌های پرآب چشم. تهران: آسیم.

نوشین، عبدالحسین. 1386. واژه‏نامک (فرهنگ واژه‌های دشوار شاهنامه). تهران: معین.

هفت منظومه حماسی. 1394. تصحیح رضا غفوری. تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.

یاحقی، محمدجعفر. 1368. سوگنامه سهراب. مشهد: توس.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 531
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 609
صفحه اصلی | واژه نامه اختصاصی | اخبار و اعلانات | اهداف و چشم انداز | نقشه سایت
ابتدای صفحه ابتدای صفحه

Journal Management System. Designed by sinaweb.