استادیار زبان و ادبیات آلمانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهرانمرکز
چکیده
حماسه شاید قدیمیترین گونه روایی نباشد، اما بهیقین، مسلطترین گونه در تمام دورههای باستان و سدههای میانی بوده است. حماسه و اسطوره در تمام فرهنگها و خردهفرهنگها، چه به صورت شفاهی و چه به صورت نوشتاری، دیده میشود. حماسه از اسطوره تغذیه میکند و در بعضی فرهنگها ادامه آن است. ادبیات جهان سرشار از عناصر حماسی- اسطورهای است. این عناصر در دو اثر برجسته در ادبیات ایران و آلمان، شاهنامه و سرود نیبلونگن، نیزبهروشنی دیده میشود؛ عناصر مشترکی چون پهلوانان اسطورهای، وجود حیوانات مافوق طبیعی، جنگ و نبرد و کینخواهی و... . در این جستار، نگارنده ضمن بیان پیشینه تاریخی هر دو اثر، بهطور مفصل، به بررسی و مقایسه اَبرقهرمان- پهلوان (رستم و زیگفرید)، جهانبینی، تفاوت دیدگاه، ویژگیهای مشترک حماسی و تاریخی، و مضمونهای مشترک این دو اثر جاودان در ادبیات حماسی ایران و آلمان پرداخته است.
بهجت، حمیده. 1386.«کوششی بر مقایسه شاهنامه و سرود نیبلونگن». مجلة پژوهش زبانهای خارجی. ش40.
بیرونی، ابوریحان. 1923. آثارالباقیه عن القرون الحالیه. آلمان: لایپزیک.
دهمرده، برات. 1388. تاریخ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره سامانیان، دیلمیان وغزنویان. تهران: دانشگاه پیام نور.
رحمانی مفرد، الهام. 1390. «بررسی تطبیقی نیکی و پلیدی در دو حماسه شاهنامه فردوسی و سرود نیبلونگن». فصلنامة پژوهش ادبی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز. ش22.
ریاحی، محمدامین. 1375. فردوسی. تهران: طرح نو.
زرشناس، شهریار. 1381.«یونان، از روزگاران کهن تا قرن 6 قبل از میلاد.» دو ماهانه خبری- اطلاعرسانی. س8. خرداد تا آبان.
زرّینکوب، عبدالحسین. 1378. دو قرن سکوت. چنهم. تهران: سخن.
سرّامی، قدمعلی. 1378. از رنگ گل تا رنج خار.چ سوم. تهران: علمی و فرهنگی.
سعادت، اسماعیل. 1381. سرود نیبلونگن. چ دوم. تهران: سروش.
سلامی، سیدمسعود و پرستو پنجهشاهی. 1389. «بررسی تطبیقی نبرد پدر و پسر در دو افسانه ژرمنی و ایرانی «رستم و سهراب/ هیلدبراند و هادبراند» ». مجلۀ مطالعات ادبیات تطبیقی. س5. ش16.
صفا، ذبیحالله. 1363. حماسهسرایی در ایران. تهران: امیرکبیر.
صفیئی، کامبیز. 1391. «نقش و جایگاه اسطوره در آثار فریدریش دورنمات». رساله دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
فردوسی، ابوالقاسم. 1373. شاهنامه (بر اساس چاپ مسکو). به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.
قبادی، حسینعلیو سعید بزرگ بیگدلی وحجت عباسی. 1389. «بررسی و مقایسه سبک حماسهسرایی ایلیاد و شاهنامه از منظر تعهد ادبی»،فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. ش18.
کوساکابه، کازوکو. 1382. مقایسه شاهنامه و گنجی. تهران: نی.
Salāmi, Masoud vaParastouPanjeh Shāhi, (2010/1389SH). “Barresi-ye tatbighi-ye nabard-e pedar o pesar dar do afsāneh zhermani, (Rostam o Sohrāb/Hieldbrānd va Hadoberānd) Irāni”.The Quarterly Journal of Comparative Literature Studies. Year 5. No. 16. Pp. 99-117.
Rahmāni Mofrad, Elhām. (2011/1390SH). “Barresi-ye tatbighi-ye niki o palidi dar do hamāseh Shāhnāmeh Ferdowsi va soroud-e Nibloungen”. Azād University Quarterly Journal of Mytho-mystic Literature. No. 22.
Riyāhi, Mohammad Amin. (1996/1375SH). Ferdowsi. 1st ed. Tehrān: Tarh-e now.
Safā, Zabihollāh. (1984/1363SH). Hamāseh sorāei dar Iran. Tehrān: Amirkabir
Safi’I, Kāmbiz. (2012/1391SH). Naghsh o jāyegāh-e ostoureh dar āsār-e Friedrich Dürrenmatt. Ph.D. thesis.Science and Research Branch of Tehran Āzād University.
Sarrāmi, Ghadamꞌali. (1999/1378H). Az rang-e gol tā ranj-e khār. 3rd ed. ’Elmi va Farhangi.